Onlangs gaf ik een nascholing aan artsen over Chinese Geneeskunde en Acupunctuur. Tijdens deze bijeenkomst kwamen veel vragen naar voren over hoe je een goede acupuncturist vindt en waar je op moet letten. In mijn praktijk zie ik regelmatig patiënten uit verschillende delen van Nederland, zoals Friesland en Rotterdam. Wanneer een proefbehandeling met acupunctuur goed aanslaat, adviseer ik hen soms om de verdere behandeling voort te zetten bij een andere, goed gekwalificeerde acupuncturist dichter bij huis.
Om patiënten en artsen te helpen bij het maken van een goede keuze, heb ik hieronder een aantal belangrijke aandachtspunten op een rij gezet.
1. Aangesloten bij een beroepsvereniging
Een van de eenvoudigste criteria om de kwaliteit van een acupuncturist te beoordelen, is lidmaatschap van een erkende beroepsvereniging. Dit garandeert dat de behandelaar voldoet aan bepaalde kwaliteits- en opleidingsnormen. Bovendien vergoeden veel zorgverzekeraars behandelingen gedeeltelijk als de acupuncturist is aangesloten bij een erkende beroepsvereniging. In Nederland zijn de volgende verenigingen het meest betrouwbaar:
- Artsen Vereniging Integrale Geneeskunde (AVIG)
- Nederlandse Vereniging voor Acupunctuur (NVA)
- Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV)
- ZHONG (Nederlandse Vereniging voor Traditionele Chinese Geneeskunde, NVTCG)
2. Welke benadering past bij jou? Westerse vs. Chinese acupunctuur, kruiden etc..
Acupunctuur kent verschillende benaderingen. De meeste acupuncturisten in Nederland zijn opgeleid vanuit de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG), die naast acupunctuur ook kruidenleer, moxa, cupping, voedings- en leefstijladviezen omvat. De ene acupuncturist specialiseert zich vervolgens meer in werken met naalden, de ander meer met kruiden, de ander doet weer meer met cupping en ga zo maar door. Een diagnose wordt gesteld via een gesprek, pols- en tong analyse. Er wordt onderzocht welke dysbalans er is en vanuit yin-yang principes of de 5 elementenleer wordt geprobeerd deze te herstellen met een van bovenstaande methodes binnen TCG. Een symptoom kan verschillende oorzaken hebben, waardoor behandelingen op maat zijn gemaakt en kunnen variëren per individu.
Daarnaast zijn er westers geschoolde acupuncturisten, vaak artsen, die acupunctuur combineren met reguliere medische kennis. De opleiding aan de British Medical Acupuncture Society (BMAS) in Londen wordt beschouwd als de gouden standaard voor deze aanpak. Hier wordt acupunctuur toegepast binnen een wetenschappelijke context, waarbij westerse diagnoses worden gebruikt en protocollen gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek.
Dit type acupunctuur richt zich onder andere op het beïnvloeden van het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van segmentale acupunctuur: Bij specifieke klachten van organen worden de zenuwgebieden aangeprikt die corresponderen met dat specifieke orgaan. Zo zit er bijvoorbeeld een punt op je onderbeen wat verbonden is met dezelfde zenuw als je blaas. Dus door een punt op je onderbeen aan te prikken kun je je blaasfunctie beïnvloeden. Dry needling is ook een onderdeel van westerse acupunctuur, waarbij je spierknopen aanprikt om ze te laten ontspannen. Electroacupunctuur wordt ook veel ingezet bij westerse acupunctuur, waarbij elektrische stimulatie het effect van de naald wetenschappelijk bewezen versterkt.
De ene benadering hoeft niet beter te zijn dan de andere benadering. Sommige klachten reageren beter op een Chinese benadering, terwijl andere juist baat hebben bij een meer medische toepassing van acupunctuur. Idealiter kies je een acupuncturist die beide methodes beheerst, zodat de behandeling optimaal kan worden afgestemd en het beste uit beide werelden gecombineerd wordt.
Ook is het goed om te realiseren dat als een ene benadering niet werkt het nuttig kan zijn om een andere benadering eens een kans te geven.
Ik zal hier een patiënt omschrijven waarbij de westerse benadering wel effect had op zijn tinnitus en hyperacusis klachten.
Tinnitusbehandeling: Chinese vs. Westerse Acupunctuur
Toen ik begon met acupunctuur, werkte ik enige tijd in een praktijk samen met een Chinese acupuncturist. Op een dag kwam er een 40-jarige patiënt bij mij op consult die al jarenlang last had van tinnitus en hyperacusis. Hij had eerder behandelingen ondergaan bij mijn collega, die gespecialiseerd was in tinnitus, maar zonder succes.
Tijdens ons gesprek deelde mijn collega zijn aanpak, die volledig binnen de traditionele Chinese geneeskunde viel. Ik legde op mijn beurt uit hoe ik acupunctuur combineer met een meer westerse benadering, waarbij ik naast traditionele acupunctuurpunten ook de nek- en kaakspieren behandel.
De patiënt onderging een behandeling volgens deze methode en merkte direct een significante verlichting van zijn klachten. Zo groot was de verbetering dat hij mij kort daarna belde en uitnodigde om mee te gaan naar een concert—iets wat hij lange tijd had vermeden. Hij kon weer zonder moeite naar muziek luisteren en zelfs spelen!
3. Communicatie en taalbarrière
In Nederland zijn er ook een paar acupuncturisten werkzaam die geen Nederlands of Engels spreken. Aangezien een uitgebreid gesprek essentieel is voor een juiste diagnose kan een taalbarrière de effectiviteit van de behandeling beperken. Het kan zijn dat je wel effect merkt na een behandeling, omdat puur het plaatsen van naalden op willekeurige plekken al een effect geeft. Maar het kan zijn dat je onnodig veel behandeling nodig hebt, en dus onnodige kosten maakt, omdat niet meteen de meest passende behandeling wordt gegeven.
4. Is de acupuncturist ook arts?
Het is niet noodzakelijk dat een acupuncturist ook arts is. Acupuncturisten die bij een beroepsvereniging zijn aangesloten, hebben een medische basiskennis module gevolgd en zouden in staat moeten zijn om ‘rode vlaggen’ te signaleren. Toch kan een medische achtergrond een meerwaarde zijn, vooral als tijdige doorverwijzing naar een specialist nodig is of voor het zelf inzetten van extra onderzoek om de behandelduur te verkorten.
Als ik bijvoorbeeld merk dat er na 4 acupunctuurbehandeling totaal geen effect is zet ik altijd verder onderzoek in naar vitamines of mineralen. Bij het aanpakken van tekorten verdwijnen klachten meestal wel vrij snel.
Hieronder een review van een van onze patiënten nadat ze onvoldoende reageerde op 4 acupunctuurbehandelingen, waarop we bloedonderzoek in hebben gezet.
5. Persoonlijke aandacht en afstemming tijdens de behandeling
Sommige acupuncturisten plaatsen de naalden en laten je vervolgens alleen in de behandelkamer, soms met een noodbel binnen handbereik. Dit kan kostenbesparend zijn, maar kan ook nadelig werken als de behandeling tussentijds aangepast moet worden. Een goede acupuncturist houdt contact tijdens de sessie, stemt de intensiteit van de behandeling af en kan indien nodig direct bijsturen. Dit kan ervoor zorgen dat minder sessies nodig zijn en de behandeling uiteindelijk effectiever en goedkoper uitpakt.
Soms heb ik volwassen patiënten die zo gevoelig zijn dat acupressuur of het gebruik van babynaaldjes al voldoende is. Sommige patiënten vertellen dat ze elders heftig hebben gereageerd op acupunctuur, bijvoorbeeld met een sterke toename van hun klachten. Dit duidt vaak op overbehandeling, waarbij de acupuncturist onvoldoende heeft gemonitord tijdens de sessie.
6. Duur en opzet van het behandeltraject
Er zijn acupuncturisten die adviseren om periodiek terug te komen, bijvoorbeeld eens per drie weken, zonder veel leefstijladviezen mee te geven. Anderen streven er juist naar om hun patiënten zelfstandig te maken door hen acupressuurtechnieken en leefstijladviezen mee te geven, zodat ze minder afhankelijk worden van behandelingen. Afhankelijk van jouw voorkeuren is het goed om te kijken welke benadering bij jou past.
7. Hygiëne en veiligheid
Een professionele acupuncturist werkt hygiënisch om infectierisico’s te minimaliseren. Let erop dat steriele naalden worden gebruikt en na de behandeling direct worden weggegooid in een naaldencontainer. Daarnaast dient een acupuncturist medische screeningsvragen te stellen, vooral bij patiënten met een pacemaker, bloedverdunners, immunosuppressiva of naaldenangst.
8. Kosten
De kosten per acupunctuurbehandeling kunnen behoorlijk verschillen. Voor arts-acupuncturisten liggen de kosten vaak hoger. Kijk niet alleen naar de kosten per behandeling maar neem ook mee wat je daarvoor krijgt: Word je alleen in een kamer gelegd of is er continue afstemming? Hoeveel behandelingen worden er geadviseerd? Krijg je leefstijladviezen mee?
Dit heeft allemaal invloed op het totaal aantal kosten onder aan de streep. Zo kan een hogere behandelprijs, maar effectievere aanpak, uiteindelijk voordeliger zijn.
9. De klik met je behandelaar
Een goede klik met je acupuncturist kan bijdragen aan het succes van de behandeling. Wanneer je je op je gemak voelt, kan je lichaam beter ontspannen, waardoor balans sneller kan herstellen.
10. Extra pluspunten:
- Docent of opleider: Een acupuncturist die lesgeeft aan studenten of nascholingen verzorgt voor zorgprofessionals heeft vaak diepgaande kennis en blijft op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.
- Samenwerking met andere zorgprofessionals: Acupuncturisten die samenwerken met huisartsen, fysiotherapeuten of specialisten kunnen een bredere en geïntegreerde aanpak bieden.
- Extra behandelmethodes: Sommige acupuncturisten combineren acupunctuur met andere behandelmethodes, zoals fysiotherapie of bloedonderzoek gestuurd supplementen of voedingsadvies, wat de effectiviteit kan vergroten.
